Πολιτισμός στους δρόμους της αρχαίας Αττικής

Σώμα οδοποιών, δοχεία νυκτός και αστυφύλακες καθαριότητας
Μ.Α.
ΤΑ ΝΕΑ: Παρασκευή 23 Απριλίου 2010


Κάτω από τις σημερινές οδούς υπάρχουν οι αρχαίες που είχαν τους δικούς τουςπαράξενους συχνά για τα σημερινά μέτρα- νόμους, σύμφωνα με επίτομη αρχαιολογική έκδοση
Χώμα, χαλίκι, κομμάτια σπασμένων αγγείων- ολόκληρες οστρακοφορίες έχουν χρησιμοποιηθεί για να κλείσουν λακκούβες- και απορρίμματα (όπως όστρεα και οστά) ήταν η πρώτη ύλη για τα αρχαία οδοστρώματα, σύμφωνα με το συλλογικό αρχαιολογικό έργο «Αττικής Οδοί, Αρχαίοι Δρόμοι της Αττικής», υπό την επιστημονική επιμέλεια του καθηγητή στο ΕΜΠ Μανόλη Κορρέ (Εκδ. Μέλισσα).

Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι δρόμοι της αρχαίας Αττικής ρηγματώνονταν, ειδικά όταν μεταφέρονταν βαριά υλικά. Τη φροντίδα τους τότε αναλάμβαναν οι οδοποιοί, ειδικό σώμα πέντε ανδρών οι οποίοι κληρώνονταν ανά έτος, ενώ τις εργασίες εκτελούσαν δούλοι. Πέντε αστυνόμοι στην Αθήνα και πέντε στον Πειραιά φρόντιζαν για την καθαριότητα του οδικού δικτύου, καθώς συχνό πρόβλημα ήταν η συσσώρευση κόπρου που προκαλούσε η διέλευση ζώων. Μεριμνούσαν ώστε να μην καταπατώνται τμήματα των δρόμων, να μην κτίζονται εξώστες σπιτιών πάνω από τις οδούς, να μην κατασκευάζονται πόρτες που ανοίγουν προς τα έξω. Οι ίδιοι ήταν επιφορτισμένοι να περισυλλέγουν τις σορούς όσων πέθαιναν ξαφνικά ενώ περπατούσαν!

Οι παραβάσεις ωστόσο δεν έλειπαν. Οι Αθηναίοι συνήθιζαν να χύνουν στον δρόμο τα νερά της καθημερινής λάτρας και να αδειάζουν τα δοχεία νυκτός, ενώ όπως μαρτυρά λόγος του Δημοσθένη υπήρχαν περιπτώσεις στην ύπαιθρο που οι κάτοικοι έφραζαν τα αυλάκια απορροής υδάτων του δρόμου, με αποτέλεσμα ύστερα από νεροποντή να δημιουργούνται πλημμύρες.

Οσο για την ονομασία τους; Αν και γνωρίζουμε ελάχιστα ονόματα οδών της Αττικής, γνωρίζουμε πως μια οδός έπαιρνε το όνομά της κατ΄ εξοχήν από τον τόπο στον οποίο οδηγούσε- όπως και η σημερινή Πειραιώς. Από κάποιο γειτονικό ιερό, όπως σήμερα από τις κοντινές εκκλησίες. Από τη χρήση της- όπως ο Περίπατος γύρω από την Ακρόπολη. Από κάποια δραστηριότητα που εξασκείτο εκεί κοντά- των κιβωτοποιών. Από κάποια χαρακτηριστική κατασκευή που υπήρχε κατά μήκος της- όπως η Τριπόδων από τους χάλκινους τρίποδες που ίδρυαν οι νικητές χορηγοί στα Διονύσια.

Ερωτικά γκράφιτι

Δρόμοι χωρίς γκράφιτι σήμερα μπορεί να μη λογίζονται, αλλά κάτι ανάλογο συνέβαινε και στην αρχαιότητα. Ιδιαιτέρως στις οδούς που δεν είχαν μεγάλη κυκλοφορία και ήταν τόποι περιπάτου και κοινωνικής συναναστροφής. Ερωτικά ή υβριστικά μηνύματα στο πλάι των δρόμων ήταν σύνηθες φαινόμενο. Τα περισσότερα εξέφραζαν τον ερωτικό θαυμασμό ενός νέου για έναν άλλο (ο δείνα καλός, δηλαδή ο δείνα είναι ωραίος).
ΙΝFΟ
«Αττικής Οδοί, Αρχαίοι Δρόμοι της Αττικής», Εκδ. Μέλισσα, σελ.
250, τιμή: 95 ευρώ. Το βιβλίο παρουσιάζεται στις 29 Απριλίου στις 18.45 στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης.